‘De volgende keer ga ik eerder beginnen aan een opdracht, zodat ik geen stress heb aan het eind.’ Of: ‘Vanaf nu ga ik nee zeggen als mijn baas vraagt of ik nog iets erbij kan hebben.’ Goede voornemens, we maken ze het hele jaar door. Maar volhouden is een stuk lastiger. Marije de Vries over waarom dat zo is, en hoe je ze wel volhoudt.

"Jouw omgeving is allesbepalend in de weg naar succes. De invloed van je omgeving is zo intens (positief en negatief) dat we er grotendeels naar handelen."

Ik zit koffie te drinken met een BFF. Vol trots vertelt ze mij voor de 25ste keer in 25 jaar dat ze op 4 januari begonnen is met een dieet. Ik ben trots op haar, want het is toch wat als je jaar in jaar uit pogingen doet om af te vallen. Met resultaat, dat wel, maar nooit blijvend. Daarom ben ik ook sceptisch, want wat gaat ze nu anders doen? Ik wil haar graag helpen, maar ik weet dat dit geen zin heeft. Ik verlies het helaas vaker van dieetmenu’s, vasten en koolhydraatarm eten, omdat mijn kijk op leefstijlverandering niet interessant is als je snel resultaat wilt.

Voor de duidelijkheid, ik ben geen tegenstander van diëten. Het kan je zeker helpen om in de gezonde ‘flow’ te komen. Maar als je op de langere termijn effect wilt hebben, is er meer nodig. Leefstijlverandering heeft namelijk alleen zin als je het weet te integreren in twee belangrijke onderdelen van het leven: tijd en de omgeving.

Cues en hersenpaden

Gewoontes ontstaan heel geleidelijk. Dat komt doordat er allerlei ingesleten ‘cues’ zijn ontstaan waar je veelal onbewust op reageert. Cues zijn prikkels uit je omgeving die een handeling of een ritueel activeren in het brein. We noemen dat ook wel een hersenpad.

Het is een pad omdat het een opeenvolging is van handelingen, die gekoppeld zijn aan situaties of gebeurtenissen in je omgeving: de energie van mensen, de omgeving waarin je werkt, geuren, visuele prikkels.

Voorbeeld: het is vrijdagavond en je hebt ooit met jezelf afgesproken dat je dan chips mag eten en wijn mag drinken. Je hoort de openingstune van je favoriete Netflix-serie of The Voice of Holland. Het zou nu wel heel gek zijn om in plaats van chips en wijn een kop thee en een appel te pakken. Dat is namelijk niet het hersenpad dat nu geactiveerd wordt. Als je wilt stoppen met roken, ervaar je waarschijnlijk nog meer cues: een sigaret in de ochtend, na het eten of in de pauze, veelal ontstaan en getriggerd door de omgeving waarin je werkt en leeft. Cues bepalen ook je gedrag in het werk. Bijvoorbeeld: de manier waarop je reageert tegen je leidinggevende bij feedback en de mate waarin je in staat bent om grip te houden op je eigen agenda.

Een energiezuinige methode

Sommige cues heb je zelf bedacht en je eigen gemaakt, maar er zijn ook veel cues die verbonden zijn aan de cultuur en groepen waarin je leeft, bijvoorbeeld typisch Nederlandse gewoonten. Hierdoor denk je er simpelweg niet aan dat het ook anders kan, of accepteer je dat het zo is. In de tweede plaats ontlenen hersenpaden hun bestaansrecht aan energiebeheer: als hersenpaden er eenmaal zijn, doe je de handelingen op de automatische piloot. En laat dat nou precies zijn waar ons brein van houdt! Dat kost namelijk weinig energie, terwijl over alles een bewuste afweging maken dodelijk vermoeiend is.

Daarom is een voorgeschreven plan fijn, want je spreekt met jezelf af dat je voor een bepaalde tijd niet meer reageert op gekozen prikkels. Echter, de cues zijn niet weg als je na een aantal weken klaar bent. Je hebt ze even op pauze gezet, want zodra het weer mag of de situatie verandert (vakantie, verhuizing, corona) ervaar je een mindfuck; de strijd in je hoofd of je wel of niet handelt op de cue. Deze strijd kost tijd en energie. Bij vermoeidheid of stress ben je snel verloren en kies je voor de makkelijke weg: eraan toegeven of accepteren dat het zo is. Bewustwording van je houding en gedrag is confronterend, maar je kunt het jezelf leuker maken!

Leren door positief te zijn

Er is namelijk nog een interessant aspect van het brein dat invloed heeft op hoe wij als mens nieuw gedrag aanleren. Nieuwe gedragingen (hersenpaden) worden aangeleerd door te focussen op wat je wél mag en kan. En deze ‘techniek’ kun je natuurlijk ook in werksituaties toepassen, bijvoorbeeld als je een team aanstuurt.

Op een dag ga je het missen

En er is meer! Je kunt er namelijk ook voor kiezen om cues te koppelen aan nieuwe gewoonten. Bijvoorbeeld een nieuw ritueel voor thuis waarin je elke ochtend voor je werk gaat wandelen. Dat kost energie en het is wennen, maar het werkt als je het blijft herhalen. De mindfuck (ga ik wel, ga ik niet) ervaar je heel vaak. Maar er komt een dag dat je opstaat, de twijfel weg is en je gewoon gaat. Tadaa, nieuw hersenpad! Pak elke mindfuck stap voor stap aan en geef het proces de tijd en aandacht die het nodig heeft. En je kunt een groeiversneller inzetten waardoor je sneller resultaat boekt: jouw omgeving.

Contextcreatie

Jouw omgeving is allesbepalend in de weg naar succes. De invloed van je omgeving is zo intens (positief en negatief) dat we er grotendeels naar handelen. Omring jij je met een positief ingesteld, gezond etende partner/collega/leidinggevende, dan ga jij als een speer. Jouw gedrag is ook heel bepalend voor jouw omgeving. Als je aan je kind of collega vertelt dat je geen pasta, brood of een banaan mag, ’want dat is niet goed voor jou’, dan heeft dat ontzettend veel invloed op het welzijn en gedrag van jouw omgeving. Juist de invloed van ouders is enorm op hoe kinderen later tegen een gezonde leefstijl aan gaan kijken. En dat is wat ik veelal doe in mijn werk bij Fitter Nederland. We helpen medewerkers in organisaties om hun werk- en privéleven zo in te richten dat nieuwe gedragen op een fijne manier geïntegreerd worden. Vanuit positiviteit en wat wél kan en mag. Bij ons op kantoor noemen wij dat contextcreatie, en dat kun jij ook doen in je eigen omgeving, zeker als je nu veel thuiswerkt.

Resume

Maak het jezelf makkelijker door stapsgewijs te werken naar een leefstijl waarin je bewust wordt van je cues. Bij herkenning van een mindfuck, gelijk focussen op wat wel mag en handel ernaar (eet een appel, ga wandelen). Blijf herhalen; zoveel mogelijk in een vast ritme. Elimineer ze bij voorbaat door een nieuwe ‘context te creëren’ en je omgeving erop in te richten: gezond en lekker eten in huis halen, wandelschoenen in de gang. Tot slot, omring je met mensen die met je meedoen of je steunen. BFF, als je dit leest, succes en je weet mij te vinden.